Kamień milowy nr 1 projektu UBROL z programu GOSPOSTRATEG

Monografia pt.: Identyfikacja podstaw, przemian i problemów ubezpieczeń rolnych przedstawia wyniki prac realizowanych w ramach zadania 1 fazy A (tj. fazy badawczej) projektu pt.: Ubezpieczenia gospodarcze w holistycznym zarządzaniu ryzykiem w rolnictwie zorientowanym na zrównoważenie, wdrażanie innowacji i technologii oraz przeciwdziałanie zmianie klimatu (akronim: UBROL), który uzyskał dofinansowanie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) z programu GOSPOSTRATEG w ramach Umowy nr Gospostrateg1/390422/25/NCBR/2019 z dnia 13.03.2019 r. Zadanie 1 (Identyfikacja podstaw, przemian i problemów ubezpieczeń rolnych)  realizowane  było w okresie  od 1.04.2019 r. do 30.09.2020 r. przez Konsorcjum AGRI-RISK, w skład którego wchodzą: MRiRW – Lider, IERiGŻ-PIB – Lider Finansowy, Koordynator Naukowy, UE w Poznaniu, a także SGGW w Warszawie (w zad. 2 uczestniczy również IUNG-PIB).  

Redaktorem naukowym monografii jest dr inż. Michał Soliwoda (zarazem Kierownik Zespołu Badawczego IERiGŻ-PIB). Kierownikiem Zespołu Badawczego UE w Poznaniu jest dr hab. Krzysztof Łyskawa, a SGGW -  dr hab. Adam Wąs, prof. SGGW.

Przyjęto dwa równorzędne cele monografii:

(1)   przedstawienie podstaw teoretycznych ubezpieczeń rolnych, ich ewolucji oraz wyzwań przed nimi stojących, na tle zmieniających się ujęć ryzyka i zarządzania nim;

(2)   opracowanie  pierwszej wersji  aktualizacji dostępnych już obecnie dla polskich rolników produktów ubezpieczeniowych oraz możliwe do wdrożenia produkty stabilizujące ich nadwyżki, przychody i dochody, ponadto przygotowanie pierwszej wersji holistycznego zarządzania ryzykiem dla naszego rolnictwa.

W rozdziale 1 odwołano się do klasycznego paradygmatu ubezpieczeń gospodarczych, a więc nawiązującego do koncepcji użyteczności oczekiwanej von Neumana-Morgensterna. Zaprezentowano również jej wersję późniejszą, tj. subiektywnej użyteczności oczekiwanej, z paradygmatami określanymi zbiorczo jako „non-expected utility”. 

Rozdział 2 stanowi rozbudowane studium teoretyczne dotyczące istoty decyzji ubezpieczeniowych, ich mechanizmów oraz determinant. Zwrócono uwagę także na perspektywę behawioralną ww. decyzji, a także ich specyfikę w sektorze rolnym.

Rozdział 3 zawiera podstawy teoretyczne holistycznego (zintegrowanego) podejścia do zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Istotną częścią składową tego rozdziału jest ujęcie ryzyka społecznego w ramach holistycznego zarządzania ryzykiem.

Rozdział 4 przedstawia krytycznie krajowe, unijne  i międzynarodowe regulacje i rekomendacje dotyczące ubezpieczeń rolnych oraz warunków udzielania pomocy publicznej w tym sektorze. Rozdział ten ujmuje całościowo problematykę ubezpieczeń – jako narzędzia zarządzania ryzykiem, ale w szerokim kontekście, uwzględniającym uwarunkowania makroekonomiczne, społeczne, technologiczne, polityczno-prawne i regulacyjne.

Rozdział 5  przedstawia przede wszystkim studia przypadków systemów ubezpieczeń rolnych w krajach UE i poza UE, w tym w USA i Kanadzie. Eksponuje również podejście do zarządzania ryzykiem w rolnictwie z perspektywy organizacji międzynarodowych (w tym FAO, OECD, Banku Światowego i WTO). Należy podkreślić, że w rozdziale tym ujęto również doświadczenia krajów rozwiniętych (np. Ghany), w których organizacje międzynarodowe (np. Bank Światowy, FAO) finansują projekty aplikacyjne dotyczące nowoczesnych instrumentów zarządzania ryzykiem (np. ubezpieczeń indeksowych). Szczególny nacisk położono na doświadczenia krajów OECD (np. Francja, Hiszpania, Niemcy, Austria, USA i Kanada), poszukując jednak przykładów dobrze funkcjonujących ubezpieczeń w państwach z rozdrobnionym rolnictwem, w których sporadycznie prowadzi się systematyczną ewidencję gospodarczą, a rynki ubezpieczeniowe są mało efektywne i niekompletne (vide: Włochy, Hiszpania). Uwzględniono też problem pandemii COVID-19 jako wyzwania dla systemów zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Wnioski z tego rozdziału mają charakter aplikacyjny i mogą posłużyć unowocześnieniu systemu zarządzania rolnictwie polskim. 

Rozdział 6 przedstawia wyniki badań ankietowych (zrealizowanych na próbie 600 gospodarstw towarowych z sieci Polskiego FADN w 2019 r.) dotyczące percepcji ryzyka przez rolników, jego źródeł i nastawień do niego oraz preferencji dotyczących instrumentów i strategii zarządzania nimi. Zawiera także analizę ilościową uzyskanych rezultatów kompleksowych badań empirycznych wraz z dyskusją, opartą na dorobku polskiej i zagranicznej literatury z zakresu ekonomii ubezpieczeń i agroekonomii.

Rozdział 7 ma charakter koncepcyjno-aplikacyjny i zawiera autorską propozycję holistycznego systemu zarządzania ryzykiem w rolnictwie polskim i wstępnego zestawu produktów ubezpieczeniowych. Ocena postulowanych rozwiązań została poszerzona o identyfikację szans i zagrożeń związanych z ich ewentualnym wdrożeniem (w ramach analizy SWOT).

Mamy nadzieję, że wyniki prac badawczych z fazy A projektu UBROL, zaprezentowane w niniejszej publikacji, przyniosą wymierne korzyści kilku grupom jego beneficjentów, tj.:

• administracji rządowej  i samorządowej,
• rolnikom,
• firmom ubezpieczeniowym,
• doradztwu rolniczemu,
• pracownikom naukowym.

Monografię  pt.: Identyfikacja podstaw, przemian i problemów ubezpieczeń rolnych można ściągnąć  bezpłatnie poniżej:

[LINK]

Podstrona projektu UBROL