Publikacja dostępna tylko w wersji elektronicznej. Podstawowym przedmiotem pracy jest charakterystyka tej części wiejskiej społeczności (zarówno rodzin, jak i osób wchodzących w ich skład), która nie użytkuje gospodarstw rolnych. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce wymogami ustawowymi za gospodarstwo rolne uznano wszystkie te jednostki, których obszar przekracza 1 ha UR. W pracy przyjęto, że populację żyjącą poza gospodarstwami rolnymi określać się będzie mianem niechłopska lub bezrolna. Analiza dotyczyć będzie zwłaszcza danych o mobilności tej grupy, jej aktywności zawodowej oraz głównych źródłach utrzymania. Pozwoli to nie tylko na określenie zmian w mechanizmach decydujących o wyodrębnianiu się zbioru wiejskich rodzin niezwiązanych z gospodarstwami rolnymi, ale umożliwi wyznaczenie wpływu tego zjawiska na ogólne przekształcenia w wiejskich strukturach, zwłaszcza w kontekście stopnia zaawansowania procesów wielofunkcyjnego rozwoju wsi i możliwości odchodzenia ludności do zajęć nierolniczych. Główne źródło analizowanych materiałów stanowią dane pochodzące z badań terenowych przeprowadzonych w zakładzie Polityki Społecznej i Regionalnej IERiGŻ-PIB w 2000 roku. Przedmiotem ankietowania były całe wsi dobrane celowo wiele lat temu. Badania te mają charakter panelowy i są powtarzane w tych samych miejscowościach w kilkuletnich odstępach czasowych.